1. Παίγνια Επιθεώρησης (Inspection Games) Εισαγωγή
Στις 24 Οκτωβρίου 2009, η ηλεκτρονική εφημερίδα Bloomberg, ανέφερε ότι
«Σήμερα, επιθεωρητές από την Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, αναχώρησαν
από το Διεθνές Αεροδρόμιο της Βιέννης και αναμένεται να φτάσουν στην Τεχεράνη
αργότερα κατά την διάρκεια της σημερινής ημέρας. Οι επιθεωρητές θα επισκεφτούν
μία περιοχή που πρόσφατα έκλεισε από Ιρανούς αξιωματούχους, που βρίσκεται κοντά
στην πόλη Qun, του Ιράν.»1
Τα Παίγνια Επιθεώρησης αποτελούν έναν εφαρμοσμένο τομέα της θεωρίας
παιγνίων. Ένα τέτοιο παίγνιο είναι ένα μαθηματικό μοντέλο μιας κατάστασης όπου
ένας επιθεωρητής επαληθεύει ότι το έτερο μέλος ή ομάδα, που καλείται
επιθεωρούμενος, εμμένει σε συγκεκριμένους νομικούς κανόνες. Αυτή η νόμιμη
συμπεριφορά μπορεί να οριστεί, επί παραδείγματι, από μία συνθήκη ελέγχου των
εξοπλισμών, και ο επιθεωρούμενος έχει το δυνητικό ενδιαφέρον στο να παραβιάσει
αυτούς τους κανόνες. Τυπικά οι πόροι του επιθεωρητή είναι περιορισμένοι, ώστε η
επαλήθευση να είναι μερική. Μία μαθηματική ανάλυση θα μπορούσε να βοηθήσει
στον σχεδιασμό ενός βέλτιστου σχήματος επιθεώρησης, όπου πρέπει να υποτεθεί ότι
μία παράνομη δράση εκτελείται στρατηγικά. Αυτό ορίζει ένα παίγνιο-θεωρητικό
πρόβλημα, ανάμεσα σε δύο παίχτες, εδώ από την μία μεριά έχουμε την Διεθνή
Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας ως τον «επιθεωρόντα» και από την άλλη τον
«επιθεωρούμενο», όπου εδώ είναι οι Ιρανοί αξιωματούχοι. Μερικές φορές ωστόσο.
Πολλοί επιθεωρούμενοι μπορεί να θεωρηθούν και ως ξεχωριστοί παίχτες.
Η Θεωρία Παιγνίων δεν είναι μόνο επαρκής για να περιγράψει μία κατάσταση
επιθεώρησης, επίσης παράγει αποτελέσματα τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν
σε πρακτικές εφαρμογές. Οι πρώτες σοβαρές εφαρμογές έγιναν στις αρχές τις
δεκαετίας του 1960 όπου οι παίγνιο-θεωρητικές μελέτες επιθεώρησης ελέγχου των
εξοπλισμών ανατέθηκαν στην Επιτροπή Ελέγχου των Εξοπλισμών και Αφοπλισμού
των Ηνωμένων Πολιτειών (United States Arms Control and Disarmament Agency,
ACDA). Επιπλέον, η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (Δ.Ε.Α.Ε) διενεργεί
επιθεωρήσεις υπό την Συνθήκη της Μη-Διαδόσεως των Πυρηνικών. Οι κανόνες
λήψης απόφασης των επιθεωρητών της Δ.Ε.Α.Ε στο να εντοπίζουν μία απόκλιση του
πυρηνικού υλικού μπορεί να εκληφθεί ως στρατηγικές ισορροπίας σε ένα παίγνιο
μηδενικού αθροίσματος (zero- sum game) με την πιθανότητα εντοπισμού ως
συνάρτηση απόδοσης. Σε αυτές τις εφαρμογές, η θεωρία παιγνίων έχει αποδειχθεί
χρήσιμη ως ένα τεχνικό εργαλείο πλάι στην στατιστική και άλλες μεθόδους της
επιχειρησιακής έρευνας. Μιας και τα υποκείμενα υποδείγματα θα έπρεπε να είναι
προσβάσιμα στους επαγγελματίες, παραδοσιακές αντιλήψεις της θεωρίας παιγνίων
χρησιμοποιούνται, σαν τα παίγνια μηδενικού αθροίσματος ή τα παίγνια εκτεταμένης
μορφής. Ωστόσο, η λύση των, αποτελεί μαθηματική πρόκληση, και οδηγεί σε
ενδιαφέροντα ουσιαστικά ερωτήματα επίσης.2
1 http://www.iaea.org/NewsCenter/News/2009/inspectorsiran.html , International Atomic Energy Agency
2 Rudolf Avenhaus Universität der Bundeswehr München, Bernhard Von Stengel London School of Economics
and Shmuel Zamir The Hebrew University of Jerusalem (2002), “Inspection Games”, Handbook of Game Theory
with Economic Applications, volume 3, no 2. pp 1949- 1950
1
